Σχόλιο Συντακτικής Ομάδας: Δημοσιεύουμε σήμερα μια ομιλία-έρευνα του νεαρού ιστορικού Γιώργου Σταματίου σχετικά με τα γεγονότα του 1963-64 στην Κύπρο. Η ομιλία δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της Δημοκρατικής Κίνησης Κυπρίων Φοιτητών Αγώνας και αναγνώστηκε σε εκδήλωση της Περιφερειακής Οργάνωσης ΕΔΕΚ Τηλλυρίας στις 15 Σεπτεμβρίου 2012. Η συντακτική ομάδα θεωρεί ότι τα γεγονότα του 1963-64 αποτελούν μια πολύ σημαντική πτυχή της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας αλλά και του κυπριακού προβλήματος και γι' αυτό το λόγο δημοσιεύουμε την εν λόγω έρευνα.
"Φίλες και φίλοι, το να σε καλούν κάπου να μιλήσεις είναι σίγουρα μεγάλη τιμή. Το να σε καλεί όμως μια περιφερειακή οργάνωση ενός ιστορικού κόμματος όπως η ΕΔΕΚ που εδρεύει στα ηρωϊκά χώματα της Τηλλυρίας, είναι δέκα φορές πιο τιμητικό και θα ήθελα να σας ευχαριστήσω ιδιαίτερα για την πρόσκληση και την ευκαιρία που μου δίνεται να μιλήσω στην εκδήλωσή σας.
Φίλες και φίλοι,
Το 1960 η Κύπρος κέρδισε την Ανεξαρτησία της με την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου. Οι Συμφωνίες, όπως καλά γνωρίζουμε, οδηγούσαν σε μια κολοβή ανεξαρτησία και παράλληλα έδιναν επεμβατικά δικαιώματα στην Τουρκία, η οποία συνέχιζε να επιδιώκει τη διχοτόμηση του νησιού.
Η εθνικιστική ηγεσία των Τουρκοκυπρίων, με τη καθοδήγηση και τη βοήθεια της Τουρκίας, ήδη πριν από την επίσημη ανακήρυξη της κυπριακής ανεξαρτησίας, προετοιμαζόταν στρατιωτικά για να είναι έτοιμη σε περίπτωση που οι συνθήκες ευνοούσαν τη διεκδίκηση του αιτήματός τους για διχοτόμηση.
Αδιάψευστο στοιχείο που αποδεικνύει τα σχέδια της Τουρκίας ήταν η σύλληψη του τουρκικού πλοιαρίου «Ντενίζ» από τους Βρετανούς. Συγκεκριμένα, στις 18 Οκτωβρίου 1959, βρετανικό περιπολικό σκάφος ανέκοψε, το τουρκικό πλοιάριο «Ντενίζ», το οποίο ήταν φορτωμένο με όπλα και εκρηχτικές ύλες για εξοπλισμό της τουρκικής τρομοκρατικής οργάνωσης ΤΜΤ.
Παράλληλα οι σωβινιστές Τουρκοκύπριοι με καθοδηγητή το Ραούφ Ντενκτάς προσπαθούσαν να δημιουργούν προβλήματα στη λειτουργία του νέου κράτους και καλλιεργούσαν το μίσος εναντίον των Ελληνοκυπρίων. Τα πράγματα ήταν ξεκάθαρα. Η Τουρκία επεδίωκε τη διχοτόμηση του νησιού.
Η ύπαρξη της ΤΜΤ και των διχοτομικών σχεδίων της Τουρκίας είχαν σαν αποτέλεσμα την ανάγκη δημιουργίας μιας ένοπλης πολιτοφυλακής από την ελληνική πλευρά για να αναλάβει δράση σε περίπτωση που η ΤΜΤ ενεργούσε ένοπλα. Την περίοδο 1961-63, δηλαδή, πολύ πιο μετά τον εξοπλισμό της ΤΜΤ, δημιουργήθηκαν τρεις κυρίως ένοπλες οργανώσεις. Η μια, η μεγαλύτερη, είχε σαν αρχηγό τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη και έμεινε γνωστή σαν «Οργάνωση Ακρίτας». Η δεύτερη, είχε σαν αρχηγό το Νίκο Σαμψών, και δρούσε ανταγωνιστικά με εκείνη του Γιωρκάτζη και η τρίτη είχε σαν αρχηγό τον Βάσο Λυσσαρίδη και στρατιωτικό επικεφαλή τον Δώρο Ηλία από την Ψημολόφου.
Σήμερα, πολλοί ερευνητές αλλά και πολιτικοί, κατηγορούν το Μακάριο για την ίδρυση αυτών των ομάδων, υποστηρίζοντας πως έπρεπε να αντιμετωπίσει τη ΤΜΤ με τις νόμιμες δυνάμεις του κράτους. Παρόλα αυτά η αλήθεια είναι ότι ο Μακάριος δεν είχε πολλές επιλογές. Οι νόμιμες δυνάμεις του κράτους, η Αστυνομία δηλαδή, αποτελείτο και από Τουρκοκύπριους, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να είναι αποτελεσματική. Η ελληνοκυπριακή πλευρά, ουσιαστικά, είχε δύο επιλογές. Είτε να αφήσει τα πράγματα στη τύχη και η Τουρκία σε μια στιγμή ελληνικής αδυναμίας να βάλει σε εφαρμογή τα σχἐδιά της είτε να αντισταθεί με κάθε τρόπο ενάντια σ’ αυτά τα σχέδια. Ο Μακάριος, σωστά, επέλεξε το δεύτερο.
Στο μεταξύ, λόγω του ότι η λύση των Συμφωνιών Ζυρίχης –Λονδίνου δεν ήταν λειτουργική υπήρχε επιτακτική ανάγκη για αναθεώρηση του Συντάγματος. Το Νοέμβριο του 1963 ο Μακάριος πρότεινε τα γνωστά 13 σημεία για αναθεώρησή του. Κάποιοι ερευνητές αλλά δυστυχώς και πολιτικοί τότε αλλά μέχρι και σήμερα θεωρούν ότι ο Μακάριος διέπραξε μεγάλο σφάλμα διότι όπως υποστηρίζουν η κατάθεση των 13 σημείων οδήγησε στις διακοινοτικές ταραχές. Αυτή την κατηγορία προσάπτουν και πολλοί ξένοι συγγραφείς, οι οποίοι λίγο πολύ ενοχοποιούν την ελληνική πλευρά για τις διακοινοτικές ταραχές.
Αυτή η άποψη όμως στερείται λογικής. Πρώτα απ’ όλα ο Μακάριος δεν επέβαλε αυτά τα 13 σημεία αλλά ουσιαστικά αποτελούσαν 13 εισηγήσεις/προτάσεις του Ελληνοκύπριου Προέδρου προς τον Τουρκοκύπριο Αντιπρόεδρο για διαβούλευση. Τι πιο λογικό και πολιτικά επιτρεπτό, σε ένα δικοινοτικό κράτος, ο εκλεγμένος ηγέτης της μιας κοινότητας να προτείνει στον εκλεγμένο ηγέτη της άλλης κοινότητας συγκεκριμένες εισηγήσεις για να λειτουργεί καλύτερα ένα κράτος, που όπως αποδείχθηκε δυσλειτουργούσε. Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι 13 εισηγήσεις του Μακάριου ήταν ουσιαστικά συμβατές με τις αρχές λειτουργίας ενός ενιαίου και πραγματικά ανεξάρτητου κράτους. Αυτό το παραδέχονται ακόμα και πολέμιοι του Μακάριου. Τι πιο φυσιολογικό, λοιπόν, ο εκλεγμένος ηγέτης ενός τόπου να επιδιώκει ένα πιο ενιαίο και ανεξάρτητο κράτος;
Εκείνο που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι η σύγκρουση του 1963-64 ήταν αναπόφευκτη, και υπαίτιος της σύγκρουσης ήταν η Τουρκία που ήθελε τη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη διχοτόμηση του νησιού. Από την άλλη, οι Ελληνοκύπριοι, είχαν δύο επιλογές. Ή να ακολουθήσουν την πολιτική του «καλού παιδιού» και να υποκύψουν στις τουρκικές ορέξεις ή να αντισταθούν στα σχέδια αυτά.
|
Λευκωσία 21 Δεκεμβρίου 1963 |
|
Ελληνοκύπριοι οπλισμένοι έξω από Αστυνομικό Σταθμό στη Λευκωσία κατά τη διάρκεια των ταραχών |
|
Δικοινοτικές ταραχές στη Λεμεσό |
Τελικά η σύγκρουση ξέσπασε τα ξημερώματα της 21ης Δεκεμβρίου 1963 μετά από ένα επεισόδιο ανταλλαγής πυροβολισμών μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων στο κέντρο της Λευκωσίας.
Από εκείνη την μέρα μπήκε σε εφαρμογή το σχέδιο της τουρκικής ανταρσίας. Ο Τούρκος Αντιπρόεδρος, οι τούρκοι υπουργοί, οι τούρκοι βουλευτές και οι τούρκοι δημόσιοι υπάλληλοι αποχώρησαν από τη Κυβέρνηση, τη Βουλή και τον κρατικό μηχανισμό. Την ίδια στιγμή η ΤΜΤ και η ΤΟΥΡΔΥΚ συνέβαλαν στη δημιουργία τουρκοκυπριακών θυλάκων σ’ ολόκληρη την Κύπρο. Εκεί μετακινήθηκαν μετά από πίεση της τουρκοκυπριακής ηγεσία, τουρκοκύπριοι από μεικτά χωριά. Στόχος των Τούρκων ήταν η δημιουργία ξεχωριστού κράτους και ο γεωγραφικός διαχωρισμός του πληθυσμού…
…Η κορύφωση των διακοινοτικών συγκρούσεων ήταν τα γεγονότα των Κοκκίνων-Μανσούρας τον Αύγουστο του 1964. Στην περιοχή των Κοκκίνων είχε σχηματιστεί ένας τουρκικός θύλακας, ο οποίος ήταν πολύ σημαντικός για τους Τουρκοκύπριους, αφού ήταν ο μοναδικός που είχε πρόσβαση στη θάλασσα. Από το θύλακα αυτό γινόταν λαθραία εισαγωγή όπλων που διοχετευόταν στους τουρκοκύπριους. Παράλληλα αποβιβάζονταν εκπαιδευμένοι άνδρες από την Τουρκία για να βοηθήσουν την ΤΜΤ. Ας σημειωθεί επίσης ότι οι Τούρκοι στασιαστές πυροβολούσαν και έριχναν όλμους και εναντίον των γειτονικών ελληνικών χωριών, όπως του Παχύαμμου, του Κάτω Πύργου και των Πηγενιών. Γράφει εφημερίδα της 4ης Απριλίου 1964 :
Ομάς τούρκων στασιαστών εκ του χωρίου Άγιος Θεόδωρος επυροβόλησαν αδιακρίτως δια κυνηγετικών όπλων εναντίον δύο ανύποπτων χωρικών εκ Κάτω Πύργου, των Θεοχάρη Κυπριανού, 27 ετών και Όμηρου Ιωάννου, 25 ετών, καθ’ όν χρόνον ούτοι συνέλεγον ξύλα εις το δάσος μεταξύ των χωρίων Πηγένια και Άγιος Θεόδωρος.
Αυτά τα επεισόδια, μαζί με άλλα, ακόμη πιο σοβαρά γεγονότα, όπως το ρίξιμο όλμων εναντίον του Παχύαμμου και η αναγκαστική εκκένωση του χωριού, συνέβηκαν στις αρχές Απριλίου του 1964, τέσσερις μήνες πριν τα γεγονότα του Αυγούστου.
Η σημασία του θύλακα από την μια δημιουργούσε για τους Τούρκους την ανάγκη επέκτασής του αλλά και για τους Ελληνοκύπριους την ανάγκη διάλυσής του. Οι Τούρκοι του θύλακα Κοκκίνων, ενισχυμένοι με οπλισμό και άνδρες αποφάσισαν την επέκταση του θύλακα με στόχο να τον συνενώσουν με το θύλακα της Λεύκας που βρισκόταν ανατολικά. Στόχος η δημιουργία ενός ισχυρού θύλακα που θα μπορούσε να ενωθεί με το μεγαλύτερο τουρκικό θύλακα Λευκωσίας - Αγίρτας σε περίπτωση τουρκικής εισβολής. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο οι τουρκοκυπριακές δυνάμεις κατέλαβαν το ύψωμα Λωρόβουνος, Νοτιοδυτικά των Κοκκίνων, στις 9 Ιούλη του 1964.
|
Κατάληψη της Μανσούρας |
Στις 5 Αυγούστου η νεοσύστατη τότε Εθνική Φρουρά, είχε καταλάβει το ύψωμα Ακόνι, το οποίο εγκατέλειψαν Σουηδοί ειρηνευτές. Όταν την επόμενη μέρα το αντιλήφθηκαν οι Τούρκοι άρχισαν να βάλλουν εναντίον των Εθνοφρουρών. Αν η Εθνοφρουρά εγκατέλειπε το ύψωμα Ακόνι θα το καταλάμβαναν οι Τούρκοι, οι οποίοι θα προχωρούσαν στα σχέδιά τους για επέκταση του θύλακα. Τα πράγματα βρίσκονταν σε οριακό σημείο. Τυχόν υποχώρηση των Ελληνοκυπρίων θα έδινε στην Τουρκία το δικαίωμα επέκτασης του θύλακα Κοκκίνων – Μανσούρας. Η Εθνοφρουρά έπρεπε να αντισταθεί ενάντια στους στασιαστές. Τότε η Κυπριακή Κυβέρνηση ενέκρινε επιχείρηση της Εθνικής Φρουράς για κατάληψη του Λωρόβουνου, που ήταν το πιο ψηλό ύψωμα στην περιοχή.
Στις 7 Αυγούστου άρχισε η επιχείρηση της Εθνικής Φρουράς για κατάληψη του υψώματος, το οποίο τελικά καταλήφθηκε το πρωΐ της επομένης. Στο μεταξύ άλλα τμήματα της Εθνικής Φρουράς κατέλαβαν και όλα τα τουρκοκυπριακά χωριά του θύλακα εκτός από τα Κόκκινα.
Χαρακτηριστικές είναι οι αναφορές στο τύπο της εποχής:
Ο δείκτης του ωρολογιού δεικνύει την 1ην μετά μεσημβρινήν και ο ηρωϊκός Κυπριακός Στρατός βρίσκεται εντός της Μανσούρας. Ένας αμούστακος Εθνοφρουρός από τον Κάτω Πύργον, μέλος των καταδρομικών τμημάτων αρπάζει τον ιστόν μιας τουρκικής σημαίας, τον κάμνει δυο κομμάτια και με μιαν φωνήν αγαλλιάσεως διαλαλεί την νίκην. «Μανσούρα τέλος».
Αυτό υπήρξε το τέλος της Μανσούρας, μιας τρομοκρατικής εστίας, από την οποίαν επτά ολόκληρους μήνας εσκορπίζετο ο φόβος και ο τρόμος εις τους Ελληνικούς πληθυσμούς της περιοχής Τηλλυρίας.
Της καταλήψεως της Μανσούρας προηγήθη η κατάληψις και η εκκαθάρισις δύο άλλων, τρομοκρατικών εστιών, της Αλέφκας και του Άγιου θεόδωρου.
|
Καταστροφές από τους τουρκικούς βομβαρδισμούς |
Σημαντικές είναι και οι αναφορές που γίνονται για την μεταχείριση που έτυχε ο άμαχος πληθυσμός των τουρκοκυπριακών χωριών. Αναφέρει εφημερίδα της εποχής:
Δέον να σημειωθή ότι εις όλην αυτήν την πολεμικήν επιχείρησιν ούτε ρανίδα αίματος δεν εχύθη από τα γυναικόπεδα των Τούρκων στασιαστών. Αι δυνάμεις ασφαλείας αποδεικνύουσαι την γενναιοφροσύνην των, επέτρεψαν εις τους στρατιώτας του Σουηδικού αποσπάσματος να μεταφέρουν τα γυναικόπαιδα των τριών Τουρκικών χωρίων εις το παρά τον Πύργον στρατόπεδον της Διεθνούς Δυνάμεως.
Ήταν πλέον προφανές ότι η Εθνική Φρουρά αργά ή γρήγορα θα καταλάμβανε και τα Κόκκινα. Έτσι οι τουρκοκύπριοι άρχισαν να καλούν μέσω ασυρμάτων για αεροπορική στήριξη από την Τουρκία, αφού ένας από τους πιο σημαντικούς τους θύλακες θα έπεφτε ολοκληρωτικά στα χέρια των νόμιμων δυνάμεων του κράτους. Ήδη την ίδια μέρα τουρκικά αεροσκάφη πολυβόλησαν το λιμάνι της Πόλης Χρυσοχούς. Την επομένη, 8 Αυγούστου τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη βομβάρδισαν τα ελληνικά χωριά της περιοχής Τηλλυρίας. Κτυπήθηκε επίσης το σκάφος της Εθνικής Φρουράς «Φαέθων». Οι βομβαρδισμοί άφησαν πίσω τους νεκρούς, τραυματίες και μεγάλες καταστροφές. Οι τουρκικοί βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν και την επόμενη μέρα 9 Αυγούστου. Τα τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη δεν αρκέστηκαν στο να κτυπήσουν θέσεις της Εθνικής Φρουράς αλλά βομβάρδισαν με βόμβες ναπάλμ τα ελληνικά χωριά της Τηλλυρίας δολοφονώντας και τραυματίζοντας πολλούς αμάχους. Μεταξύ των νεκρών και τραυματιών ήταν ακόμα και νοσηλευόμενοι κινητής νοσηλευτικής μονάδας παρόλο που έφερε πάνω της το σήμα του Ερυθρού Σταυρού.
Εκείνες τις μέρες οι κυπριακές εφημερίδες ήταν γεμάτες με συγκλονιστικές φωτογραφίες με τους πεσόντες εθνοφρουρούς, τα θύματα των βάρβαρων βομβαρδισμών του άμαχου πληθυσμού και τους τραυματίες των τουρκικών επιδρομών. Οι περιγραφές των γεγονότων και των εικόνων που αντίκριζαν οι απεσταλμένοι των εφημερίδων στην περιοχή, ήταν ακόμη πιο συγκλονιστικές.
Η εφημερίδα «Ελευθερία» αναφέρει:
Οι δολοφόνοι των αιθέρων ήρθαν για πρώτη φορά το Σάββατο, ήρθαν και σκόρπισαν τον θάνατο, την φωτιά και την καταστροφή...Ήρθαν και προχτές Κυριακή με νέα φορτία και χωρίς οίκτο επιδόθηκαν στο μακάβριο έργο τους. Σκότωσαν αθώες γυναίκες στις αυλές τους, σκότωσαν παιδάκια που αλαφιασμένα από τον κυκεώνα της φωτιάς και του ατσαλιού έτρεχαν στις πλαγιές για να σωθούν.
Παρακάτω αναφέρεται στις εικόνες από το Νοσοκομείο της Πάφου:
...Στις κλίνες του πόνου ξαπλωμένα τα τσουρουφλιασμένα ή τα ακρωτηριασμένα κορμιά μαχητών και αμάχων. Άλλοι είναι ελαφρά τραυματισμένοι και μπορούν κι’ όλα να χαμογελούν. Σ’ άλλους φτερουγίζει κι’ όλα κοντά ο θάνατος. Κι’ όμως ήταν κάποιο παλληκάρι, κάρβουνο ολόκληρο το κορμί και το πρόσωπό του, που είχε τη δύναμη...να ανοίξη τα καμένα του χείλη και να πη : «Φτάνει που τους νικήσαμε και δεν πειράζει».
Συγκλονιστικές οι σκηνές που περιγράφει και η εφημερίδα «Φιλελεύθερος» από την περιοχή της Τηλλυρίας:
Φρικαλέον και μακάβριον θέαμα παρουσιάζει το ηρωϊκόν διααμέρισμα Τηλλυρίας. Τα βέβηλα χέρια των δολοφόνων...της Άγκυρας έσπειραν τον πλέον φρικτόν θάνατον εις δεκάδας ανυπερασπίστους χωρικούς και προεκάλεσαν την ολοκληρωτικήν καταστροφήν εις τας οικίας και περιουσίας των πατριωτικών κοινοτήτων Παχύαμμου και Πωμού. Αυτά δεν είναι εξωγκωμένοι εντυπώσεις. Είναι αι θλιβεραί πραγματικαί διαπιστώσεις...
|
Θύμα των βομβαρδισμών |
Αυτές και άλλες συγκλονιστικές εικόνες περιέγραφαν οι εφημερίδες της εποχής. Η τουρκική αεροπορία έσπειρε το θάνατο και την καταστροφή δολοφονώντας ακόμα και γυναικόπαιδα. Καταστρέφοντας τα πάντα και αφήνοντας πίσω της ερείπια. Στόχος τους να «σώσουν» τα Κόκκινα, το τελευταίο τουρκικό χωριό που απέμεινε στη κατοχή τους μετά την πτώση του άλλοτε απόρθητου θύλακα Κοκκίνων- Μανσούρας.
Εκείνες τις μέρες η Τουρκία απειλούσε με εισβολή. Παρόλα αυτά οι επιδέξιοι διπλωματικοί χειρισμοί του Προέδρου Μακαρίου είχαν ως αποτέλεσμα την αντίδραση της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία προωθώντας τα δικά της συμφέροντα ζήτησε από την Τουρκία τον τερματισμό των βομβαρδισμών και προειδοποίησε έμμεσα με δική της επέμβαση. Ο Μακάριος εκμεταλλεύτηκε έτσι τα εμπλεκόμενα συμφέροντα στην περιοχή. Οι Αμερικανοί μπροστά στο φόβο ενός ελληνοτουρκικού πολέμου, δηλαδή μεταξύ δύο χωρών του ΝΑΤΟ και μπροστά στην ενδεχόμενη παρέμβαση της Σοβιετικής Ένωσης, κάτι που θα ενίσχυε τη θέση των Σοβιετικών στην περιοχή, αναγκάστηκαν να μην επιτρέψουν στην Τουρκία να εισβάλει. Έτσι οι διπλωματικοί χειρισμοί και το διεθνές κύρος του Μακάριου σε συνδυασμό με την ενότητα στο εσωτερικό μέτωπο και τη συσπείρωση του λαού γύρω από τον Πρόεδρό του, η αποφασιστικότητα του κυπριακού ελληνισμού να αντισταθεί με γενναιότητα σε ενδεχόμενη τουρκική εισβολή και η εξάλειψη του θύλακα Κοκκίνων - Μανσούρας, ματαίωσαν τα τουρκικά σχέδια για εισβολή.
Έγραφε τότε ο Φιλελεύθερος:
Όμως όσον κι’ αν βομβαρδίζεται, όσον κι’ αν πολυβολήται η ηρωϊκή Τηλλυρία, τα ιερά της χώματα ουδέποτε θα τα πατήση πόδι Τούρκου διότι τα υπερασπίζουν με άφθαστον πίστιν και απαράμιλλον αυτοθυσίαν οι μαχηταί Εθνοφρουροί της Κύπρου....
Και η εφημερίδα Ελευθερία:
Κι’ όμως πάνω από το δράμα μας στέκει η περηφάνεια κι’ η αποφασιστικότητα. Είδαμε τους μαχητές μας στα φυλάκιά τους να κρατούν μέχρι θανάτου αυτό που πήραν με το αίμα και τον θάνατο. Δεν λύγισαν στην πιο άνιση αναμέτρηση. Ο λαός τους συμπαραστέκει. Κανένας δεν θα λυγίση.
Δυστυχώς αυτό που δεν κατάφεραν οι Τούρκοι το 1964, το πέτυχαν δέκα χρόνια μετά. Το επέτρεψε η τρομοκρατική δράση του Εθνικού Μετώπου και της ΕΟΚΑ Β’, που με τη δράση τους υπέσκαπταν την Κυπριακή Δημοκρατία και δίχασαν τον κυπριακό ελληνισμό. Το επέτρεψε το πραξικόπημα της Χούντας και της ΕΟΚΑ Β’, κατά του Μακαρίου, που έδωσε στην Τουρκία την αφορμή να εισβάλει στο νησί και στέρησαν από την Κύπρο το διεθνές κύρος του Μακαρίου. Το επέτρεψαν οι Χουντικοί και οι δυνάμεις της ΕΟΚΑ Β’, που αντί να επανδρώσουν τα πολυβολεία στον Πενταδάκτυλο και να προετοιμάσουν την Εθνική Φρουρά για την αντιμετώπιση της εισβολής, κυνηγούσαν τον Μακάριο στη Πάφο και δολοφονούσαν αθώους δημοκρατικούς πολίτες.
48 χρόνια μετά το έπος της Τηλλυρίας μας μένουν ως διδάγματα τα πιο σημαντικά συμπεράσματα από τα γεγονότα του 1964.
Ότι πρώτα απ’ όλα έχουμε να κάνουμε με ένα ιμπεριαλιστικό κράτος, την Τουρκία, που εποφθαλμιά εδώ και δεκαετίες το νησί μας και δεν θα πάψει να προσπαθεί να το ελέγξει πλήρως ακόμα κι αν δεν υπήρχε ούτε ένας Τουρκοκύπριος στο νησί.
Ότι το κράτος αυτό έδρασε με βαρβαρότητα δολοφονώντας άμαχο πληθυσμό με κτηνώδης μεθόδους.
Ότι η ελληνική κυπριακή πλευρά μόνο με ανυποχώρητη αντίσταση στα σχέδια της Τουρκίας και με μια συγκροτημένη στρατηγική στο διπλωματικό τομέα αξιοποιώντας τα διαπλεκόμενα συμφέροντα θα μπορέσει να ματαιώσει τα ιμπεριαλιστικά σχέδια των Τούρκων.
Ότι η ενότητα αποτελεί καθήκον όλων μας. Ενότητα όμως σε μια πολιτική αντιμετώπισης των τουρκικών σχεδίων και όχι σε μια πολιτική υποχωρήσεων, θεωρώντας πως έτσι θα κατευνάσουμε την Τουρκία.
Ότι χρειάζεται ο ίδιος ο λαός να βρει το καλό παλιό αντικατοχικό του εαυτό. Να ξεκολλήσει από τη μιζέρια και την πεποίθηση πως επειδή είμαστε μικροί δεν πρέπει να διεκδικούμε και πολλά-πολλά και πρέπει τάχα να συμβιβαζόμαστε, θέτοντας όμως έτσι σε κίνδυνο την ίδια την επιβίωση του κυπριακού ελληνισμού.
Όπως εξάλλου αναφέρει και ο Βάσος Λυσσαρίδης... να θυμάσαι: Αν εθελούσια δεν γονατίσεις ούτε νεκρό δεν μπορούν να σε γονατίσουν...Κι αυτό ας το έχουμε υπόψη και για τους εθνικούς μας αγώνες αλλά και για τους κοινωνικούς αγώνες που έρχονται.
Γιώργος Σταματίου
Μέλος ΔΚΚΦ Αγώνας